Đô thị hóa là gì, tại sao có nhiều người quan tâm đến vấn đề này? Phải chăng đây là một sự vận động đang có chiều hướng đi lên trong xã hội.
Đô thị hóa là gì? Quá trình hình thành nên đô thị hóa.
Xu hướng của thời đại chung hiện nay là sự hình thành của đô thị hóa. Việc này diễn ra liên tục và phạm vi của nó đang lan tỏa với quy mô rộng khắp. Sự xuất hiện công nghiệp hóa cũng là tiếp nối cho quá trình đô thị hóa diễn ra song song.
Khái niệm của đô thị hóa
Đô thị hóa chính là một quá trình diễn ra liên tục của việc mở rộng đô thị. Nó được thể hiện thông qua 2 cách tính. Một là dựa trên tỷ lệ phần trăm diện tích trên tổng diện tích khu vực. Hai là tỷ lệ dân sinh sống tại đô thị trên tổng số dân tại một khu vực. Đô thị hóa cũng còn được dựa trên tính tỷ lệ gia tăng của diện tích hay dân số theo thời gian.
Tỷ lệ của diện tích đô thị trên tổng diện tích khu vực được xem là tốc độ đô thị hóa.
Tỷ lệ của dân số đô thị trên tổng dân số của khu vực được xem là mức độ đô thị hóa.
Theo các nhận định của giới chuyên gia thì đa số những nước phát triển đều có mức độ đô thị hóa ở mức cao. Riêng Việt Nam là một nước đang phát triển. Việt Nam đang trong tốc độ đô thị hóa cao hơn so với những nước đã phát triển.
Quá trình hình thành của đô thị hóa
Trong địa lý sự hình thành của đô thị hóa gắn liền với mật độ số dân. Bên cạnh đó là các hoạt động trong lĩnh vực khác nữa. Đô thị hóa sẽ có những đặc điểm cụ thể như sau:
- Dân số gia tăng và thường thì mật độ gia tăng tự nhiên của dân số tại nông thôn luôn cao hơn so với thành thị.
- Người dân có xu hướng di chuyển đến các khu vực thành thị nhiều hơn.
- Nhu cầu tiêu dùng và những thói quen trong lối sống bắt đầu đa dạng hơn.
- Các khu công nghiệp được hình thành và thu hút nguồn nhân lực dồi dào về thành thị.
Những yếu tố tác động đến quá trình hình thành của đô thị hóa
Việc diễn ra quá trình đô thị hóa có sự phụ thuộc năm yếu tố khác nhau. Mỗi một yếu tố nào cũng sẽ đóng một vai trò nhất định.
Yếu tố tự nhiên
Một trong những điều kiện quan trọng là tự nhiên cái vai trò quan trọng cho sự hình thành của đô thị hóa. Hơn nữa yếu tố giúp cho việc thu hút người dân di chuyển đến đây cũng cao hơn. Dẫn đến việc đô thị hóa càng diễn ra sớm và quy mô mở rộng nhanh.
Sau đây là những yếu tố thiên nhiên điển hình, gồm có:
- Khí hậu hoặc thời tiết
- Nguồn tài nguyên khoáng sản từ thiên nhiên
- Hệ thống hạ tầng giao thông
- Hệ thống kênh rạch, sông, đất đai
- Môi trường hệ sinh thái
Những điều kiện về xã hội
Đa số các điều kiện về xã hội được biểu hiện qua các dấu hiệu như:
Sự thay đổi của nền kinh tế hoặc nhu cầu sống của người dân. Nguồn nhân lực của đất nước đặc biệt là lĩnh vực sản xuất đang ngày một cải thiện. Điều này góp phần giúp công nghiệp hóa và hiện đại hóa được diễn ra nhanh chóng. Điều kiện xã hội sẽ dễ nhận thấy thông qua trình độ lao động. Tiềm năng của nền kinh tế có tạo ra nhiều cơ hội việc làm hay không? Sự lưu thông của hàng hóa được diễn ra hiệu quả không? Chất lượng sống của người dân như thế nào? Nhà nước có những chính sách gì để phát triển nền công nghiệp?
Nền văn hóa đa dạng
Việt Nam có đến 54 dân tộc sinh sống trên lãnh thổ. Do đó có sự đa dạng và nét đặc trưng riêng ở mỗi bản sắc dân tộc khác nhau. Sự khác nhau đó tạo nên một nền văn hóa có sự ảnh hưởng đến môi trường sống của xã hội. Kể cả lĩnh vực khác như chính trị, kinh tế. Yếu tố văn hóa ảnh hưởng đến thái độ của một khu vực.
Sự tăng trưởng kinh tế
Việc diễn ra đô thị hóa nhanh hay chậm cũng phụ thuộc nhiều vào sự phát triển kinh tế của nước đó. Bởi vì chính nền kinh tế có ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân. Chất lượng cuộc sống của con người tăng lên thì tinh thần và sự cởi mở cũng sẽ tăng dần theo.
Tác động của đô thị hóa
Tác động tích cực
Xét về góc độ tích cực thì việc đô thị hóa hình thành giúp đẩy mạnh sự tăng trưởng của kinh tế nhanh chóng. Quá trình chuyển dịch cả về cơ cấu lao động lẫn cơ cấu kinh tế. Sự thay đổi của phân bố cư dân sinh sống. Đô thị là nơi giúp sản phẩm hàng hóa được tiêu thụ. Tạo cơ hội nhu cầu việc làm cho người dân. Nâng cao được chất lượng nguồn lao động.
Tác động tiêu cực
Ngoài những mặt tích cực trên thì cũng có những mặt tiêu cực khác. Bởi vì nếu đô thị diễn ra một cách tự phát mà không được quy hoạch sẽ dẫn điến nguy cơ thiếu hạ tầng kỹ thuật. Nền kinh tế sẽ bị suy thoái, môi trường bị ô nhiễm nghiêm trọng.
Nếu như đô thị hóa tạo nên sự mất cân bằng của môi trường tự nhiên với môi trường nhân tạo. Hoặc sự mất cân bằng giữa vùng kinh tế với những vùng có dân cư. Vì vậy cần có sự tiến hành đồng thời cả khu vực bị tác động bởi đô thị hóa.
Hoạt động sản xuất tại vùng nông thôn sẽ bị đình trệ nếu như người ở nông thôn chuyển đến thành thị. Khi đó khu vực thành thị sẽ bị quá tải bởi các cơ sở hạ tầng, nhu cầu tiêu dùng, an ninh xã hội, …
Các tỉnh thành dẫn đầu tỷ lệ đô thị hoá cao nhất
Tốc độ của đô thị hóa tại nước ta đến tháng 8 năm 2018 đã đạt được 34.75%. Có đến 12 tỉnh thành tại thời điểm này đang ở vị trí cao hơn mức trung bình. Cụ thể danh sách bao gồm các tỉnh như sau:
Trên đây là những thông tin giải đáp về thắc mắc đô thị hóa là gì. Mong là sẽ hữu ích cho bạn đọc trong quá trình đi tìm hiểu về thông tin này.